Koan 12, Mumonkan
Zuigan Gen Osho riep elke dag tegen zichzelf: ‘Meester!’ en antwoordde dan: ‘Ja meneer!’
Dan zei hij: ‘Wees klaar wakker!’ en antwoordde: ‘Ja meneer!’
‘Laat je vanaf nu nooit door anderen misleiden!’
‘Ja meneer!’
Mumons commentaar:
De oude Zuigan koopt en verkoopt zichzelf. Hij haalt een heleboel godenmaskers en duivelsmaskers tevoorschijn, doet ze voor en speelt ermee. Waarvoor, hè?
De een roept en de ander antwoordt; de een klaar wakker, de ander zegt dat hij nooit misleid zal worden.
Als je eraan vast blijft zitten, zal je falen. Als je Zuigan nadoet, speel je de vos.
—
In dit verhaal spoort Zuigan zichzelf aan om wakker te blijven. Wie zijn de anderen door wie hij zich kan laten misleiden? We kunnen ons eens in hem verplaatsen. Wat is nu het meest verwarrend – zijn het niet al die stemmen in onszelf? Nu eens de stem van hoop en verlangen, dan weer de stem van angst en bezorgdheid, dan weer van trots en ambitie. Zo worden we heen en weer geslingerd tussen allerlei emoties en ideeën.
Mumon spreekt van godenmaskers en duivelsmaskers. Soms denken we ‘ik ben heel aardig, ik zorg goed voor de anderen’. Een moment later worden we alweer overmand door ergernis en oordelen. Wat is nu werkelijk? Wie zijn we echt? Het zijn feitelijk allemaal oppervlakkige uitingen, vluchtig en niet essentieel.
Het woord ‘persoon’ komt van ‘per-sona’: het masker waar een acteur doorheen spreekt. We geloven een bepaalde persoon te zijn, nu weer zus, dan weer zo’n persoon. Het is altijd maar een tijdelijk idee, dat niet overeind kan blijven.
Zelfs als je iemand probeert te zijn die zich nooit laat misleiden, zul je falen, je kunt het niet volhouden, lijkt Mumon te zeggen.
In zijn gedicht bij de koan zegt Mumon:
Vasthoudend aan de verwarde wegen van het bewustzijn,
realiseren leerlingen van de Weg de waarheid niet.(…)
Zolang we al die kronkelingen volgen, blijven we in het duister tasten.
Dus we moeten voorbij alle ideeën gaan, niet linksom of rechtsom denken.
Maar héél stil worden. Durf je ieder idee over jezelf los te laten? En niemand te zijn?
Alleen maar stil aanwezig…
Niet-weten is in zen heel belangrijk. Niet-weten betekent: leeg en open zijn, vrij van concepten en opvattingen. Helemaal beschikbaar voor het moment, niet bang voor het onbekende.
Helemaal hier, pure aanwezigheid. Eén met het leven.
