Op 8 december is (volgens de zentraditie) de Verlichtingsdag van de Boeddha. Wij vieren dat hier ook, met een kaarsje, zenbuigingen en de Hartsoetra.
In zijn jonge jaren was de Boeddha nog prins Siddharta.
Op een dag ontsnapte hij uit de luxe van het ouderlijk paleis en ontdekte het leed in de wereld; hij zag voor het eerst ziekte, ouderdom en dood. Realiseerde zich, dat deze voor iedereen onontkoombaar zijn. Het luxueuze leven verloor geheel zijn glans, de prins verlangde slechts een uitweg te vinden uit dit menselijke lot.
Hij ontvluchtte het paleis voorgoed en probeerde jarenlang door middel van uiterst strenge ascese boven zijn verlangens en behoeften uit te stijgen. Hij hongerde en putte zichzelf uit, tot hij uitgemergeld was als een levend skelet. Maar hij moest tenslotte erkennen, dat hij daarmee nog steeds geen werkelijke rust gevonden had.
Toen, ten einde raad, herinnerde hij zich, hoe hij als jongetje ooit onder een boom had gezeten en vanzelf in een diepe meditatie was geraakt. Terwijl hij stil had toegekeken hoe de akkers door de volwassenen werden omgeploegd, had hij opeens een grote vrede in zichzelf ervaren.
Nu, jaren later, begreep hij dat hij het in die natuurlijke staat moest zoeken, zonder overmatig streven. Simpelweg stil te zitten en te zijn. Eerst nam hij wat rijst tot zich om aan te sterken en toen zette hij zich ontspannen maar alert onder een grote boom.
Alhoewel hij stil en in vrede wilde zijn, werd hij toch bezocht door allerlei kwellende gedachtengolven, in het boeddhisme ‘Mara’ genoemd: de personificatie van alles wat ons in verwarring en in verleiding brengt.
Herkenbaar?
Deze Mara bracht zijn dochters ten tonele, die Siddharta probeerden af te leiden en verleiden, en vervolgens verschrikkelijke monsters en angstaanjagende taferelen die hem schrik aan moesten jagen. Maar de jonge asceet bleef eenvoudig onbewogen zitten – en zoals het is met al onze gedachten en gevoelens, hoe overtuigend ook, deze visioenen gingen vanzelf weer voorbij.
De laatste troef van Mara was de twijfel. Met Siddharta’s eigen, vertrouwde, innerlijke stem vroeg hij: ‘Denk je heus dat jou dit gaat lukken? Waar ben je nou eigenlijk mee bezig? Wie denk je wel dat je bent, dat jij vrijheid zou kunnen vinden?’
Misschien ken je ook deze stem van de twijfel, die jou uit de meditatie wil halen. Als je niet oppast, trap je erin en geef je voortijdig op!
Maar de jongeman bleef stil in lotushouding zitten op zijn zetel, en raakte lichtjes met zijn rechterhand de aarde aan, gebarend: de aarde is mijn getuige!
Zo maakte hij contact met de fysieke werkelijkheid en met een groter geheel. De aarde bevestigde: ‘Ja! Hij is waardig.’
We hebben allemaal, zonder uitzondering, deze stille vrede in ons; onze ware natuur is tijdloos en grenzeloos. En heeft niet ieder van ons de potentie om zich los te rukken uit de hypnose van zijn of haar illusies? Door de aarde aan te raken, deed de Boeddha dat. Mara vertrok op dat moment met de staart tussen de benen…
Aan het einde van de nacht verscheen de morgenster aan de hemel. Siddharta realiseerde zich, dat alles wat hij ooit kon hebben, zijn of meemaken, vergankelijk was. Maar de absolute essentie, het pure zijn, kan niet vergaan.
Er is niets dat we met absolute zekerheid kunnen zeggen, alles is subjectief en relatief. Behalve ‘is’. Er is bewustzijn, er is ‘zijn’.
Dit is ook onze eigen, onnoembare essentie. Tijdloos, grenzeloos en alles doordringend. Niets valt erbuiten.
‘Wat een wonder,’ riep de ontwaakte Siddharta uit, ‘alle levende wezens zijn mijn eigen kinderen, mijn eigen vlees en bloed!’
Hij realiseerde zich de eenheid van al het leven en alle vormen op aarde.
Ook zei hij: ‘O huizenbouwer, jij zult geen huis meer bouwen.’
Wat bedoelde hij daarmee?
De dingen die we over onszelf verzinnen, zijn constructies van het denken: ‘Ik ben zus, ik ben zo. Ik wil dit, ik doe dat. Dit is mijn drama, dit is mijn verhaal.’
De Boeddha doorzag de illusie van dit ‘ik’ – een kaartenhuis dat bestaat uit gedachten, uit ideeën en concepten. Als je die gedachten niet langer serieus neemt maar ziet voor wat ze zijn, stort het kaartenhuis ineen.
Dat is ware vrijheid.
Epiloog
Zit je aan de computer, dan lijkt het soms net de nacht van Mara: advertenties die je willen verleiden, pop-ups met aanbiedingen en buitenkansjes. Waarschuwingen die je bang willen maken: je computer is niet goed beveiligd, of wat dan ook.
Niet zelden breng je zo vele malen meer tijd door achter de laptop dan je van plan was! Waarom je laten leven door een ding van plastic, siliconen en metaal?
De echte Mara zit natuurlijk in onszelf, het is de innerlijke stem die ons overtuigt dat we iemand zijn die van alles nodig heeft.
De uitweg is simpel: blijf gewoon leeg en stil van binnen; geloof niet in de pop-ups op het scherm of in je hoofd.
Richt je aandacht op de stilte en ruimte in jezelf, die er eigenlijk altijd is en nooit zal verdwijnen. Je hoeft er alleen maar contact mee te maken. Dit is je meest natuurlijke staat.
‘When you can bear and be
your own emptiness,
you are free.’
– Mooji
