De mond zei brutaal tegen de neus: ‘Ik eet en drink, ik spreek… wat kan er belangrijker zijn? Ik kan niet begrijpen waarom jij boven mij geplaatst bent!’
De neus antwoordde: ‘Kijk, ik ben de top, ik steek uit boven alles en sta helemaal centraal. Bovendien merk ik de subtielste geuren op… Waarom moeten de ogen dan een hogere positie hebben dan ik?’
Daarop zeiden de ogen: ‘Wij zijn als de zon en de maan, we stralen zelf en overzien ook nog alles. Wat kan ons overtreffen? Waarom staan de wenkbrauwen eigenlijk boven ons?’
De wenkbrauwen verontschuldigden zich: ‘Dat weten wij ook niet precies. Vergeef ons alsjeblieft dat we de hoogste plek beslaan. Maar we leven wel oprecht met iedereen mee: als jullie verdrietig zijn, trekken wij samen, en als jullie blij zijn, dansen wij omhoog. Maar eigenlijk weten we niets.’
Niet-weten blijkt in dit verhaaltje het allerhoogste. De wenkbrauwen zijn niet zo vol van zichzelf als de mond, de neus en ogen, maar ze zijn wel vol mededogen en in hun nederige onschuld uiteindelijk verhevener dan die gulzige zintuigen.
Een oud zen-gezegde is: ‘niet-weten is het allerintiemste’. In zen betekent niet-weten: innerlijke vrijheid en stilte, een puur aanwezig zijn. Zolang we nog iets denken te weten, zijn we daarvan vervuld, we houden aan onze kennis vast en er blijft geen ruimte in ons over. En ook wanneer we iets bepaalds niet weten terwijl we het wel graag zouden willen weten, dan is er ook geen rust, noch hebben we helderheid. Maar wanneer we kunnen ontspannen in het niet-weten en het durven laten zijn, dan ervaren we een diepe vrede. Er is niets verder nodig; alleen maar zijn.
Je zou het nu meteen eens kunnen uitproberen, door heel stil te worden en zo min mogelijk te denken. Sluit je ogen misschien voor even en richt je blik naar binnen. Ervaar de ruimte en stilte die daar zijn. Zo word je intiem met jezelf en met het huidige moment. Er ontbreekt hier eigenlijk niets. Er is geen gemis, geen afstand, geen afgescheidenheid.
Dit vereist wel een zeker vertrouwen; we moeten onze projecties loslaten. Ons denken wil alles graag plannen en voorspellen. Maar als je gewoon vertrouwt en rust in het zijn, dan kun je ontspannen – en blijmoedig ontvangen wat het leven verder ook maar brengt.
(Geïnspireerd door een dharmatalk van Norman Fischer)
