Wat je zegt, ben je zelf

Ik heb ooit een documentaire gezien over een getraumatiseerde veteraan. Opvallend was dat hij zelf niet mishandeld was, maar dat hij een ander, een krijgsgevangene, bedreigd en geterroriseerd had. Hij had de man zo bang weten te maken dat die in zijn broek plaste. Op het moment zelf had hij de gevangene triomfantelijk uitgelachen. Nu, jaren later, had hij zelf PTSS. Hij kon nergens ontspannen, kon nauwelijks slapen, was voortdurend in paniek. Blijkbaar was hij beschadigd door zijn eigen wreedheid - die de oorlogssituatie in hem had opgeroepen.Hoewel we onszelf vaak als afgescheiden beschouwen, zijn we dat niet. Het is eigenlijk heel natuurlijk om mee te voelen met anderen. En wat we een ander aandoen, doen we onszelf tegelijkertijd aan. Dit is niet ver gezocht of al te diepzinnig. Ga maar na: alles wat je doet, denkt en zegt, gebeurt allereerst in jouw lichaam en jouw gedachten. Negatieve oordelen komen voort uit een negatieve geest. Iemand die lelijke scheldwoorden roept, toont daarmee zijn of haar eigen lelijke gedachten. Daarom zegt het meer over jou dan over de ander. Als je met mildheid en nuchterheid kunt reageren op de fouten van je medemensen, toont dat je inborst op een heel andere manier. Het gezegde 'wat je zegt, ben je zelf' drukt dit principe mooi uit. Ik heb ooit (van een boeddhistische leraar) geleerd het op mezelf toe te passen - en het klopt altijd. Want iedere keer dat ik anderen afkeur en veroordeel, zit er in mijzelf ook een duiveltje. Als ik klaag dat anderen teveel zeuren, zeur ik zelf ook. Hetzelfde geldt wanneer ik anderen als arrogant, egocentrisch, narcistisch of lelijk afdoe: zitten in mijn strenge oordelen die kwaliteiten niet net zozeer?Het is veel belangrijker en wijzer om in mijzelf de sporen van het ego te herkennen, dan anderen erop af…

0 Reacties

Laat je niet misleiden

Koan 12, Mumonkan Zuigan Gen Osho riep elke dag tegen zichzelf: 'Meester!' en antwoordde dan: 'Ja meneer!'Dan zei hij: 'Wees klaar wakker!' en antwoordde: 'Ja meneer!''Laat je vanaf nu nooit door anderen misleiden!''Ja meneer!' Mumons commentaar:De oude Zuigan koopt en verkoopt zichzelf. Hij haalt een heleboel godenmaskers en duivelsmaskers tevoorschijn, doet ze voor en speelt ermee. Waarvoor, hè?De een roept en de ander antwoordt; de een klaar wakker, de ander zegt dat hij nooit misleid zal worden.Als je eraan vast blijft zitten, zal je falen. Als je Zuigan nadoet, speel je de vos.--- In dit verhaal spoort Zuigan zichzelf aan om wakker te blijven. Wie zijn de anderen door wie hij zich kan laten misleiden? We kunnen ons eens in hem verplaatsen. Wat is nu het meest verwarrend - zijn het niet al die stemmen in onszelf? Nu eens de stem van hoop en verlangen, dan weer de stem van angst en bezorgdheid, dan weer van trots en ambitie. Zo worden we heen en weer geslingerd tussen allerlei emoties en ideeën. Mumon spreekt van godenmaskers en duivelsmaskers. Soms denken we 'ik ben heel aardig, ik zorg goed voor de anderen'. Een moment later worden we alweer overmand door ergernis en oordelen. Wat is nu werkelijk? Wie zijn we echt? Het zijn feitelijk allemaal oppervlakkige uitingen, vluchtig en niet essentieel.Het woord 'persoon' komt van 'per-sona': het masker waar een acteur doorheen spreekt. We geloven een bepaalde persoon te zijn, nu weer zus, dan weer zo'n persoon. Het is altijd maar een tijdelijk idee, dat niet overeind kan blijven. Zelfs als je iemand probeert te zijn die zich nooit laat misleiden, zul je falen, je kunt het niet volhouden, lijkt Mumon te zeggen. In zijn gedicht bij de koan zegt Mumon:Vasthoudend aan de verwarde wegen van het bewustzijn, realiseren leerlingen van de Weg de waarheid niet.(...) Zolang we…

0 Reacties

Het wonder van mindfulness

Ik zag een grappige video op het internet: een vader ziet zijn twee dochtertjes huilend en jammerend op zich afkomen, in pyjama. Het lijkt erop dat ze ruzie met elkaar hebben gekregen en allebei hun recht willen halen bij hem. Hij bekijkt ze een moment - hoe ze krijsen om aandacht - en dan roept hij opeens: 'Stop! En nu ben ik aan de beurt.' De meisjes kijken hem verwonderd aan, nog nasnikkend, terwijl hij begint te huilen als een baby. Na een paar tellen komt hij alweer tot bedaren en wijst met zijn vinger naar het grootste kind - ongeveer vier jaar oud - en zegt: 'Oké, nu ben jij aan de beurt!'  Ze kijkt hem alleen maar weifelend aan; huilen lukt opeens niet meer. 'Dan ben jij nu!' zegt hij vervolgens uitnodigend tegen de kleinste. Het peutertje weet slechts nog een enkele snik voort te brengen. 'Stop!' roept haar vader al gauw, 'Nu ben ik weer', en hij begint opnieuw te jammeren. Daarna geeft hij zijn beurt weer door aan zijn dochters, maar die zijn nu helemaal stil geworden. Ze kijken alleen maar verbaasd naar hun vader en schudden hun hoofd als ze zelf aan de beurt zijn. Heel schattig om te zien. Wat een grappige, wijze manier heeft hun vader verzonnen om ze te kalmeren! Hier werkt, dacht ik ontroerd, het wonder van mindfulness. Papa straft ze niet, hij troost ze niet, hij gaat ook niet mee in hun ellende, maar helpt ze juist om die los te laten. Ze worden even toeschouwer van hun eigen gedrag wanneer hij het nabootst. Ze vergeten hun eigen drama voor een moment en er is geen reden meer om ernaar terug te keren. Mijn zenmeester noemde het 'wagamama zammai' - de roes van het ego. Wanneer we zwelgen in onze gedachten, onze…

0 Reacties

Een tijd van komen en een tijd van gaan

Ikkyu, de zenmeester, was als kleine jongen al heel pienter. Zijn leraar had een mooie, dure theekop, antiek en zeldzaam. Op een keer brak Ikkyu deze kop per ongeluk en hij was er helemaal ondersteboven van. Zodra hij de voetstappen van zijn leraar hoorde, verborg hij de stukken van de gebroken kop achter zijn rug.Toen de meester verscheen, vroeg Ikkyu onschuldig: 'Meester, waarom is het dat mensen moeten sterven?''Dat is het natuurlijke verloop der dingen,' legde de oude leraar uit. 'Alles wat geboren wordt, moet ook sterven. Dit moment komt voor iedereen.' Daarop toonde Ikkyu hem de scherven in zijn handen en zei: 'Het was blijkbaar tijd voor uw kop om te sterven...' 'Er is een tijd van komen en er is een tijd van gaan', zei de vader van mijn buurmeisje altijd, als ik nog langer wilde blijven spelen hoewel het al etenstijd was. Op de een of andere manier maakten zijn filosofische woorden het makkelijker om naar huis te gaan.Niet alleen de omstandigheden veranderen mettertijd, wijzelf veranderen ook. Tenslotte werden we te groot om samen te spelen, mijn buurmeisje en ik; we verloren elkaar uit het oog. Een liefdevolle herinnering bleef ik wel altijd behouden.Zo gaat het leven nu eenmaal - en als je meebeweegt, is het niet erg. Laat de seizoenen elkaar maar opvolgen.  Vreugde door stilte'Alle vreugde komt van het Zelf', zegt Ramana Maharshi. Als je héél stil wordt, zijn er even geen problemen, geen oordelen, geen ideeën. Dan ben je alleen maar. Dit puur zijn is je ware Zelf, vrij van enig zelfbeeld.Dan ervaar je de lichtheid van gewoon zijn, de vreugde van het leven. Er is niets voor nodig, er hoeft geen goede reden voor te zijn. Kinderen hebben die natuurlijke blijdschap; de vrolijkheid van rennen, huppelen, kijken en lachen. Daarvoor hebben ze niets bijzonders nodig. Wanneer we (als volwassenen)…

0 Reacties

Wees een eiland voor jezelf

Begin augustus waren Stef en ik op een natuurretraite in Friesland, georganiseerd door Dharmahuis Leeuwarden. Op een soort schiereiland, omringd door brede sloten, kampeerden we tussen de bomen. Er was een grote tent die als zendo (meditatiezaal) diende, een improvisorische keuken, twee openlucht-wc's onder de bomen en nog een grote eettafel. Verder alleen gras en bos.Bij aankomst was ik aanvankelijk een klein beetje teleurgesteld. Ik had gehoopt lange wandelingen door de natuur te maken, maar het langst mogelijke rondje door dit bos was in zeven minuten afgelegd. Wat gingen we dan de hele dag doen, vroeg ik me hardop af. 'Dat is juist de hele bedoeling,' zei onze begeleidster, zenleraar Tenjo opgewekt, 'dat er niets te doen is.'Gek genoeg viel er door haar woorden juist een last van me af: ik mocht mijn verlangens en verwachtingen gewoon loslaten. Wat een opluchting. Toegegeven, ik moest wel even omschakelen. Gewend als ik ben om altijd met íets bezig te zijn, zelfs al is het geen werk. Tenminste ben ik druk met het huishouden, yoga, meditatie of iets anders 'nuttigs'.  Wat zich gaandeweg ontvouwde doordat we niet zoveel ondernamen, was eigenlijk heel bijzonder. Ik slenterde opeens veel langzamer dan anders tussen de bomen door en begon daarmee allerlei kleine dingen op te merken. Een tor die zich een weg baande tussen de plantjes door. Een mier die een soortgenoot te hulp schoot bij het dragen van een vrachtje. Een lichtgele vlinder die haar vleugels opende en sloot, opende en sloot, bovenop een bloem. De allerkleinste blommetjes aan de plantjes, de zigzaggende lijnen en hobbels in de boomschors.'s Ochtends vroeg en 's avonds na het eten deden we gezamenlijk zazen (zenmeditatie) in de grote tent. Soms vielen we ten prooi aan hardnekkige muggen en horzels. Maar dat hoorde nou eenmaal ook bij onze onderdompeling…

0 Reacties

Als je lacht, genees je

Peaceposters in Tilburg We crossen op de fiets heel Tilburg door, fotograaf Wiel en ik, om zoveel mogelijk peaceposters op te sporen. Zo komen we in buurten waar we nog nooit eerder geweest zijn, mooie dure zowel als grauwe eenvoudige. De posters herken je vaak uit de verte al, een groot wit vlak met wat simpele zwarte tekst erop. Meestal op een stenen elektriciteitshuisje. Eenmaal dichterbij kun je de boodschap lezen: ‘Begin altijd vanuit dankbaarheid’ bijvoorbeeld of ‘Gelukkig kunnen ook liefde en vrede besmettelijk zijn’.Waar de posters precies werden opgehangen, daar had ik van tevoren niets over te zeggen. Laat staan over welke tekst waar terecht zou komen. Dus nu laten we ons steeds opnieuw verrassen tijdens onze speurtocht. ‘Denk je dat het wel zin heeft hier?’ vraagt Wiel peinzend aan me als we door een wat troosteloze straat fietsen met kleine bakstenen arbeiderswoningen. ‘Is dit wel waar de mensen hier op zitten wachten, posters met diepzinnige teksten?’ Ik haal weifelend mijn schouders op. Een antwoord op zijn vraag komt vanzelf even later. Er staat een karretje van de Groenvoorzieningen langs de weg. Vier mannen in oranje tuinbroeken staan met bezems en harken in de berm als we langsfietsen. Even later zien we het karretje weer, terwijl het juist bij een elektriciteitshuisje parkeert. Precies onder een peaceposter: ‘Ontspan. Je hebt geen controle’ staat er uitdagend te lezen.Ik fiets nieuwsgierig op de heren af, die net zijn uitgestapt. ‘Mag ik u iets vragen,’ probeer ik. De geadresseerde is een Indiaas ogende man die mij verlegen doorverwijst naar zijn Nederlandse collega. ‘Mijnheer, mag ik iets vragen,’ probeer ik opnieuw, ‘wat vindt u van die poster?’ Ik wijs ernaar.‘Ooo, die vind ik echt heel goed!’ zegt de man enthousiast. Hij zwaait breed met zijn getatoeëerde armen. ‘Echt?’ vraag ik, blij verrast. ‘Ja, heel goed, want…

0 Reacties

Peace Posters

Begin 2022 hebben we het project 'peaceposters' gelanceerd in Amsterdam, met tweehonderd A2-formaat posters door de hele stad, waarop wijze spreuken te lezen waren en ook spirituele citaten van o.a. de Dalai Lama, moeder Teresa en Thich Nhat Hanh. Dit alles als een tegengeluid aan de heersende commercie op straat. Lees meer over dit project op de aparte website: Peace Posters.Van 11-31 augustus komen er weer 50 grote posters te hangen, ditmaal in Tilburg!

0 Reacties

Het begon met een mango

Op een vroege zomerochtend zat het konijn te suffen in het gras. Slaperig keek hij omhoog naar de bleke maan, die langzaamaan verbleekte in het licht van de dageraad. Het gaf hem een onbestemd gevoel.Opeens hoorde hij vlak achter zich een dreun - en voor hij het wist, sloegen zijn pootjes al op de vlucht. 'De wereld vergaat!' was het enige wat hij nog kon denken. Met bonzend hart ging hij ervandoor, buiten adem, vluchtend voor een zekere ondergang. Al gauw kwam hij het hert tegen. 'Wat is er, konijn?' vroeg het hert bezorgd, 'waarom ren je zo hard?' 'De wereld vergaat! de wereld vergaat! Vlug, maak je uit de voeten!' Aangestoken door deze paniek begon het hert onmiddellijk mee te rennen.Iets verderop kwamen ze langs de ganzen, die langs het meer zaten. 'Wat is er gebeurd, jongens?' gakten de vogels nieuwsgierig. 'De wereld vergaat!' riepen konijn en hert in koor, hijgend van angst. 'Pas op, maak dat je wegkomt!' De ganzen stegen meteen op en begonnen schel roepend met de twee mee te vliegen. Zo verzamelde zich een stoet van geschrokken dieren op de vlucht. Zelfs de cobra vluchtte luid sissend mee. De leeuw lag juist op een heuvel heerlijk lui in de ochtendzon, toen hij de panische menigte aan zag komen. 'Mmm,' gromde hij verbaasd, 'wat maken jullie voor een drukte, wat is er aan de hand?''De wereld vergaat!' piepte de wezel, die zich ondertussen ook had aangesloten. 'De wereld vergaat? Hoe weten jullie dat zo zeker?' vroeg de leeuw achterdochtig.'De cobra zei het!' hijgde de wezel. 'Ik hoorde het van de ganzen,' zei de cobra. 'Het konijn begon erover,' concludeerden de dieren tenslotte.De leeuw richtte zich tot het konijn: 'Waarom denk je opeens dat de wereld vergaat?' Het konijn vermande zich nu enigszins en legde het met horten en stoten uit. 'Ik hoorde een…

1 reactie

Vakantie van het ego

De ultieme vakantie is vakantie te hebben van het ego, is een gezegde. Want wat is er vermoeiender dan onze egocentrische gedachten?Als je eens zou opletten, zou je zien dat heel veel  gedachten gaan over 'wie ik ben' en 'wat ik wil'. En over 'wat ze van mij denken, hoe ik behandeld word', enzovoorts.In de VS hadden ze er een mooi werkwoord voor bedacht: 'selfing', d.w.z. eindeloos schaven aan je zelfbeeld.Ons denken creëert steeds opnieuw een idee over wie we denken te zijn. Vervolgens probeert het dat zelfbeeld angstvallig te beschermen. Dit geeft juist een gevoel van beklemming en onrust, alsof er ieder moment iets te winnen of te verliezen valt. Soms is er trots en soms schaamte, soms verlangen en dan weer angst. Mooji vergelijkt dit ego-denken wel met de maffia: het ego-idee pretendeert je te 'beschermen', maar houdt je in werkelijkheid juist gevangen. Helder kijkenMaar als we nu de blik eens naar binnen richten en direct op zoek gaan naar dat bedachte 'ik', dan kunnen we eigenlijk niets of niemand vinden! Probeer het maar eens uit. Als je je ogen sluit en eerlijk kijkt (en niet denkt!) dan is er alleen maar stilte, alleen maar bewustzijn. Misschien wel een gevoel in het lichaam, maar is dat 'ik'? Er is warmte, zachtheid of pijn te voelen - maar elk gevoel verandert voortdurend en is ongrijpbaar. Je bent de waarnemer van die lichaamssensaties, maar je bent niet de sensaties zelf. Wanneer we alle gedachten en gevoelens even laten voor wat ze zijn en gewoon heel stil worden, dan blijft er alleen maar Dit over. Pure aanwezigheid. Geen 'persoon' - en geen probleem. In het dagelijks leven kun je meer vrijheid gaan creëren door geregeld stop-momenten te nemen en even stil te vallen. Rustig observeren wat er nu in je leeft, zonder je ermee te…

0 Reacties

De pijl die je kwelt – of verlost

De pijl die lijden creëert Tijdens de afgelopen zenzondag mediteerden we op een bekende analogie uit het boeddhisme. Iemand die getroffen is door een pijl wordt onmiddellijk daarna door een tweede pijl geraakt. Zo ontstaat een groot lijden.Om welke twee pijlen gaat het hier?De eerste pijl zijn de uitdagingen van het leven, waaraan niemand kan ontsnappen - tegenslag, ziekte, ouderdom en dood. De tweede pijl is onze mentale reactie op de eerste pijl. Het is ons verzet, onze boosheid, verontwaardiging, verdriet, wrok en verlangen. Deze tweede pijl bepaalt hoe we de eerste ondergaan. De eerste pijl is onvermijdelijk, maar het is niet nodig - zegt de Boeddha - om een tweede pijl toe te voegen. Waarom zou je eigenlijk? Als je het leven simpelweg neemt zoals het komt, zonder het te dramatiseren, dan worden de dingen veel lichter. Je hoeft er geen mening over te hebben, je hoeft ze helemaal niet persoonlijk op te vatten.Je zou deze wijsheid kunnen samenvatten in een formule:lijden = pijn x verzetHoe meer verzet (oordeel, afkeer, verlangen naar iets anders, enz.) je hebt tegen de hobbels van het leven, des te groter het lijden dat je ervaart. Is het niet zo?Door meditatie worden we ons bewust van gedachten die een tweede pijl creëren. We worden er dan niet meer zo door bepaald, laten ze steeds makkelijker los. We ervaren steeds meer ruimte en rust, stromen mee met het leven. Dat is de winst van meditatie en mindfulness.  Een andere analogie met een pijlToen ik vorige maand in Portugal in retraite was, citeerde iemand daar een prachtig gedicht. Helaas weet ik niet meer van wie het was, maar het ging zo:'Ik heb duizend vijanden,maar slechts één pijl.'Dit is weer een andere analogie met een pijl. Wat zijn de duizend vijanden? De kraan lekt, je partner snurkt, er is een file, je…

0 Reacties