Blog

Tekst van Joanna Macy, voorgelezen door Johanneke tijdens de zenzondag, gebaseerd op een Tibetaanse legende: 'Het is nu, terwijl de toekomst van alle levende wezens aan een dun draadje hangt,dat het koninkrijk van Shambhala opkomt. Je kunt er niet naartoe, want het is geen plek. Het bestaat in het hart en de geest van de Shambhala-krijgers. Je kunt een Shambhala-krijger niet aan zijn of haar uiterlijk herkennen, want ze dragen geen uniform, insigne of vlag.  Shambhala-krijgers weten dat de gevaren die het leven op Aarde bedreigen, niet voortkomen uit kwade demonen of buitenaardse krachten. Ze komen voort uit onze eigen keuzes en relaties.Dus nu moeten de Shambhala-krijgers (...) trainen in het gebruik van twee wapens. Die wapens zijn compassie en inzicht. Beide zijn noodzakelijk. We hebben het eerste nodig, omdat het ons de brandstof geeft, het beweegt ons naar buiten om in de naam van andere wezens te handelen. Maar op zichzelf kan het ons opbranden. Dus we hebben het tweede ook nodig, namelijk inzicht in het onderling afhankelijk verschijnen van alle dingen. Het laat ons zien dat de strijd niet tussen goede mensen en slechte mensen is, want de lijn tussen goed en kwaad loopt door ieder menselijk hart.We realiseren ons dat we onderling verbonden zijn, zoals in een web, en dat iedere daad met een zuivere motivatie het hele web beïnvloedt en konsekwenties heeft die we niet kunnen meten of zien. Maar alleen inzicht kan te koel lijken om ons gaande te houden. Dus we hebben ook de warmte van compassie nodig, onze openheid voor de pijn van de wereld. Beide wapens of werktuigen heeft de Shambhala-krijger nodig.'..........Na deze tekst gehoord te hebben, deden we die zondag driemaal een zitmeditatie, als echte Shambhala-krijgers. Als je zit te mediteren kan de 'lijn tussen goed en kwaad in ieder menselijk hart' soms heel voelbaar worden. Gedachten van boosheid,…

Ryokan was in de 18e eeuw een Japanse zendichter en kluizenaar. Hij was eerst zenmonnnik geweest en toen eenzaam in een kleine hut in de bergen gaan wonen. Daar las hij graag poëzie en schreef zelf ook talloze gedichten en maakte kalligrafieën. Verder deed hij trouw zazen (zitmeditatie) omringd door de natuur. Af en toe daalde hij af naar het dorp om wat rijst te bedelen en met de kinderen uit de buurt te spelen.In Japan is hij een uiterst geliefde figuur wegens zijn onschuld en puurheid, en zijn gedichten worden nog altijd veel gelezen en geciteerd.Een beroemd verhaal vertelt dat er op een dag een dief naar de hut van Ryokan toekwam, hopend op een mooie buit, maar de man ontdekte dat er niets van waarde te vinden was. Ryokan keerde juist op dat moment terug van een wandeling en bemerkte de teleurstelling van de dief, waarop hij die zijn kleren gaf om mee te nemen. De dief sloop verbijsterd weg. Daarop ging Ryokan ontkleed in zijn hut zitten en keek door het raam naar de opkomende maan. 'Die arme man,' dacht hij, 'ik wilde dat ik hem die prachtige maan kon geven.'Daarop schreef hij de beroemde dichtregels: 'De dief liet hem achter -de maan in het raam.'De maan staat in zen trouwens ook voor de spirituele verlichting...  Een ander verhaal vertelt hoe de broer van Ryokan, die een gezin had en een werelds leven leidde, problemen had met zijn zoon, die niet wilde deugen of luisteren. De broer verzocht Ryokan om langs te komen en eens met zijn zoon te spreken, waarschijnlijk met het idee dat Ryokan meer gezag zou hebben. Ryokan kwam inderdaad, maar zei helemaal niets tegen de jongen. Hij genoot rustig de maaltijd met de familie en maakte toen aanstalten om weer te vertrekken. De jongen hielp…

Om de tijd te vertragen, moet je oefenen van het huidige moment te genieten:dat is immers waar weons hele leven doorbrengen. - uit de I Tjing -  'Met iedere stap arriveer ik in het huidige moment', zei de boeddhistische leraar Thich Nhat Hanh vaak. Ik vind dat heel mooi: je loopt niet om ergens anders uit te komen, maar met iedere stap beland je al, waar je zijn moet: in dit moment. Als je de stap maar met aandacht neemt.Misschien wil je het vandaag eens uitproberen... Bijvoorbeeld als je over straat loopt of in huis opruimt; wees er echt bij en merk daar de kalmerende werking van op. Simpele handelingen worden aangenaam en betekenisvol door eens echt aandachtig te zijn. Mijn Japanse zenmeester Harada Tangen zei het vaak - heel gepassioneerd - zo: 'Eén ademhaling, één ademhaling', Of hij zei: 'Eén stap, één stap'.Met andere woorden: wees helemaal hier, bij deze ademhaling, deze stap. Ga erin op. Steeds opnieuw terugkerend in het Nu. Dat is de hele oefening. Wanneer je in dit moment blijft, word je verlost van zoveel problemen! Alle scenario's die je kunt verzinnen over de toekomst en alle 'had-ik-maars' van het verleden, ze vallen gewoon weg en er is alleen maar Dit. Heel bevrijdend; het brengt rust en vertrouwen.Misschien zegt iets in je nu: 'Maar wat onverantwoord!' Want willen we niet graag controle krijgen, vooruitzien, met van alles rekening kunnen houden?Vooruitdenken heeft zijn waarde natuurlijk, maar hoe vaak gaat het in het leven nou werkelijk zoals we gedacht hadden? Pakt het niet altijd net even anders uit? En hoeveel wijsheid en kracht zit erin, om gewoon helemaal hier te zijn, open en onbevangen! Niet beperkt te worden door het berekenende denken, maar te vertrouwen op onze volledige aanwezigheid. Misschien kunnen we dan wel veel adequater reageren op wat het leven werkelijk brengt. Er in ieder…

Tao Te Tsjing - vers 48 In het najagen van kenniswordt elke dag iets toegevoegd.In de beoefening van de Tao wordt elke dag iets losgelaten.Minder en minder hoef je dingen af te dwingen,tot je uiteindelijk bij niet-handelen uitkomt.Als niets wordt gedaanblijft niets ongedaan.Waar meesterschap kan worden verworvendoor de dingen hun eigen weg te laten gaan.Het kan niet verworven worden door in te grijpen............Stef en ik lezen de laatste tijd graag voor uit een vertaling van de Tao Te Tsjing, die ons raakt en inspireert. Het gaat steeds over overgave, loslaten, niet willen controleren. Een ruime geest cultiveren, die nergens tegen vecht en niet in oordelen blijft hangen. 'Als niets wordt gedaan, blijft niets ongedaan', zegt het vers hierboven. Je kunt dat op verschillende manieren interpreteren. Misschien betekent het, dat als je niets doet, veel dingen die je dacht te moeten doen, eigenlijk onnodig blijken. Of misschien betekent het, dat je je niet druk hoeft te maken, omdat de dingen vanzelf zullen gebeuren. Doordat iemand anders het oppakt bijvoorbeeld, of doordat de dingen vanzelf op hun plek vallen, of misschien omdat je dat wat echt gedaan moet worden spontaan zult doen, zonder erover na te denken, haast moeiteloos. Wu-wei heet dat in het Taoïsme. Doen zonder te doen. Een tijd lang werden de sessies hier in de Memlingstraat niet al te druk bezocht. We vroegen ons soms af of het wel de moeite waard was om door te gaan. Maar omdat we zelf graag zitten en yoga doen, veranderden we niets en gingen gewoon rustig door, soms zelfs maar met zijn tweetjes. Dat was eigenlijk ook best mooi. Maar recent begonnen er vanzelf weer meer mensen naar de yoga en meditatie te komen, en kwam er weer leven in de brouwerij - zonder dat we er iets speciaals voor gedaan hadden. 'Als niet wordt gedaan,…

Op een mooie dag is een jonge vrouw op weg naar de stad om de laatste voorbereidingen voor haar huwelijk te treffen. Een afspraak met de kleermaker, een met de patissier en een met de priester staan op het program. Zich daarop al verheugend, fantaseert ze over de smeuiïge details van de trouwerij. Vol enthousiasme dagdromend daarover en over haar charmante verloofde, loopt ze met ferme passen door het bos.Opeens is er een luid geritsel in de struiken en voor ze het weet, staat ze oog in oog met een grommende tijger. In een oogopslag verdwijnt haar hele wereld in het niets! De kleermaker, de patissier en de priester: flits! Verdwenen. Zelfs de verloofde: vergeten! Al haar wensen, hoop, status, toekomstplannen: niets meer van over. Slechts de glanzende ogen en de zware ademhaling van de tijger vullen nu haar hele wereld, in dit - waarschijnlijk fatale - moment. ......... Wat heeft dit met ons te maken? Moet het echt zo dramatisch zijn?Zolang we blijven rondrennen in de drukte van alledag, zijn we gepreoccupeerd met allerlei triviale problemen. Wat zal ik morgen nou tegen haar zeggen, doe ik mijn werk wel goed genoeg, zou ik die opdracht krijgen, zal ik mijn haar vandaag nog wassen, hoe zou het met mijn neefje gaan, is pasta beter of toch liever rijst? De gedachten zijn blij met alle details waarop ze kunnen kauwen - en die ze eindeloos herkauwen. Maar wanneer er een tijger op je pad komt, of een hongerige leeuw en je weet het even helemaal niet meer, dan valt die preoccupatie zonder moeite weg. Nu moet je hier zijn! Hier en nu. Er is geen uitweg meer. Dan wordt vanzelf wel helder wat hoofdzaak en wat bijzaak is. Misschien is het wel als een frisse wind die heel veel overbodigs wegblaast. Gelukkig heb je geen…

'Meester', zeidende studenten vol bewondering,'het lijkt wel alsof u altijd krijgt wat u wilt!''Dat komt', zei de meester opgewekt,'omdat ik altijd wil wat ik krijg.'  (zenverhaaltje) Er was een tijd, heel lang geleden, dat ik hoopte en geloofde dat er ooit een moment zou komen dat ik alles onder controle zou hebben. Dat ik zo handig en slim zou zijn dat ik de dingen precies naar mijn zin kon maken. Ik moest alleen nog de juiste vaardigheden onder de knie krijgen en wat behendiger worden in het manipuleren van de wereld om mij heen.Onvermijdelijk - en gelukkig - werd dit idee keer op keer gelogenstraft. Aanvankelijk dacht ik dat het kwam doordat er iets mis met míj was, dat ik waarschijnlijk een echte pechvogel was of dat ik nog harder had moeten proberen. Maar toen ik met zen in aanraking kwam, begon ik het geheel anders te zien. Ik leerde de eerste nobele waarheid van de Boeddha: 'lijden hoort bij het leven'. En de tweede nobele waarheid: 'de oorzaak van het lijden is dat we ons vastklampen aan verlangens'. Gaandeweg begon ik te ervaren dat hoe minder verwachtingen en wensen ik had, des te kalmer ik in het leven kon staan. Vooral mijn tijd in Japan leerde me deze les uitvoerig terwijl ik leerde immer hai! - ja! te zeggen en me te schikken naar de omgeving. Paradoxaal genoeg begon ik daardoor juist méér vrijheid te ervaren. Namelijk een vrijheid in mezelf, niet-manipulatief. Er kwam een steeds groter gevoel van balans, los van omstandigheden. Het is misschien wel iets van onze cultuur, dit verlangen naar controle, dit geloof in de maakbaarheid van het leven. Talloze cursussen en workshops met slimme methoden en trucs bestaan er, om eindelijk de wereld aan onze wil te onderwerpen. Maar toch blijft het daarmee nog altijd spannend; je…

Toen in juni het boek van de pers kwam, werd mij soms gezegd: 'Je zult wel heel trots zijn!'Ik wist niet zo goed hoe ik daarop moest reageren. Ik wilde de ander niet teleurstellen, het was zo hartelijk en aardig bedoeld, maar eigenljik was trots niet het gevoel waar ik in wilde verblijven. Ik ervoer vooral dankbaarheid en misschien een zekere tevredenheid en hoop. Eén van de mensen die mij vroeg of ik trots was, begon eigenlijk zelf al meteen te twijfelen: '...of is dat niet passend...?''Vooral toch dankbaar', zei ik verontschuldigend, hopend dat het niet al te verheven klonk.In het Tibetaanse boeddhisme wordt trots als een van de 'vergiften' gezien, naast verlangen, haat, onwetendheid en jaloezie. Allemaal drijfveren die nooit werkelijk geluk kunnen brengen. Want ze zijn gebaseerd op egoïsme, op 'wat ik wil', op onrust en onvrede. Op het idee dat je een afgescheiden persoon bent, geïsoleerd van de rest. Trots betekent volgens mij, dat je jezelf ziet als een losstaand wezen dat dingen zomaar uit zichzelf kan bewerkstelligen. Dan zul je trots zijn op je 'prestaties' en je schamen voor je 'fouten' - dat is wel de keerzijde.Maar is in wezen niet alles wat we doen 'dankzij'? Dankzij je aangeboren talenten, dankzij je opvoeding en scholing, dankzij de omstandigheden, dankzij een plotselinge briljante inval... Waar die allemaal vandaan komen? Ze worden ons toegeworpen. Als je er zo naar kijkt, kun je alleen maar dankbaar zijn voor alles wat het leven brengt. Inclusief je eigen impulsen en handelingen.  Je zou het verschil tussen een gevoel van trots en een gevoel van dankbaarheid voor jezelf kunnen invoelen. Trots geeft in mijn ervaring een lichte spanning, je voelt je wat groter maar minder verbonden met de omgeving. Arrogantie ligt om de hoek. Dankbaarheid daarentegen maakt blij, open en bescheiden. Het verbindt je…

All unhappiness comes from wanting to be happy yourself.All happiness comes from wanting others to be happy.  Toen ik nog mindfulness-lessen gaf aan kinderen, deed ik soms een bewustwordingsoefening met een 'geluksmeter'. Ik tekende dan eerst een horizontale streep op papier en zette aan het linkereind een verdrietige smiley met het cijfer 0 en aan het rechtereind een vrolijke smiley met het getal 10. Vervolgens legde ik een potlood dwars op de streep en vroeg de deelnemers ermee aan te geven hoe gelukkig ze zich voelden, op dat moment. Wat opviel, was dat de kinderen het potlood meestal ergens rond de 8 legden, terwijl de moeders die meededen, doorgaans een kleine 7 scoorden.  Het lijkt alsof kinderen van nature gelukkiger zijn dan volwassenen, misschien omdat ze minder zorgen hebben, meer in het moment leven en gewoon genieten van de kleine dingen.Ook als ik mijn eigen oppaskinderen indertijd op een willekeurig moment vroeg of ze gelukkig waren, zeiden ze altijd: 'Ja!'. En als ik dan vroeg waarom, zeiden ze bijvoorbeeld: 'Omdat we in de auto zitten met u', of: 'omdat we buiten fietsen.' Zo simpel kon het zijn. Maar dit terzijde. Als ik bij de oefening in het mindfulnessklasje vroeg aan de kinderen hoe gelukkig ze werden van een koekje, dan ging het potlood steevast helemaal naar 10 - of er zelfs aan voorbij! Ter vergelijking vroeg ik ze dan waar het potlood zou komen te liggen als ze mediteerden. Dan kwam het tussen de 9 en de 10 terecht. Dat was voor mij als mindfulnessjuf wel bemoedigend. 'Is het geluk dat je voelt als je mediteert hetzelfde als het geluk bij een koekje?' vroeg ik hen. 'Nee, dat is anders', gaven ze aan. 'Mediteren is een rustiger soort geluk, eigenlijk fijner, en het blijft ook langer bij je.' Ik was blij verrast, wat een…

Enyadatta was een mooie vrouw, die elke dag graag en vaak in de spiegel keek om haar eigen gelaat te bewonderen. Maar op een goede dag vergiste zij zich en hield haar spiegel per ongeluk achterstevoren. Geschrokken dat zij zichzelf niet kon zien, sprong ze op en begon te jammeren: mijn hoofd, mijn hoofd, ik ben mijn hoofd kwijt! Zo rende ze panisch door het huis en wilde naar niemand luisteren die haar tegensprak. Tot er een wijze vriendin langskwam die haar in het gezicht petste. ‘Auwww!’ riep Enyadatta - en kwam eindelijk tot haar zinnen, beseffend dat haar hoofd er gewoon nog was, zoals altijd.Dit gekke zenverhaal is een mooie metafoor voor onze eigen staat van verwarring. Zijn we niet altijd ergens naar op zoek, naar iets dat ons geluk kan brengen? Misschien zoeken we het eerst in mooie spullen, in belangrijk werk, een carrière, in relaties, we zoeken erkenning. Maar we merken ten slotte dat niets van die dingen blijvende tevredenheid brengt. Wellicht komen we uiteindelijk op een spiritueel pad, we beginnen te zoeken naar het geluk, niet langer buiten- maar nu binnenin onszelf. Maar het beloofde land lijkt nog immer onbereikbaar. Hoewel de wijze meesters zeggen: 'Je bent al een boeddha en er valt niets te bereiken', moeten we antwoorden: 'Nou zo voelt het bepaald niet, er ontbreekt echt nog iets, ik zie die boeddha in mezelf nog niet!' Dus eigenlijk zijn wij net als Enyadatta die haar eigen hoofd niet kan vinden, en radeloos aan het zoeken gaat.Maar wat is dan die boeddha in jezelf? Mijn zenmeester, Harada Tangen zei nadrukkelijk: 'Wie en wat je dénkt te zijn, dat is zo'n misvatting!' Het Ware Zelf is het enige werkelijke, richt je daarop, was zijn advies. Het Ware Zelf? Ik vond het jarenlang heel raadselachtig, maar het is eigenlijk niet moeilijk,…

Wat ik waarschijnlijk het allerliefste doe, is in de vroege ochtend heel stil op mijn meditatiekussen zitten. Ik voel dan de ademhaling door mijn lichaam bewegen en ik ervaar de ruimte in mezelf. Verder observeer ik wat er allemaal voorbij komt: een herinnering, een zorg, een fantasie. Door er bewust naar te kijken raak ik niet zo in die gedachten verstrikt; er is een verfrissende afstand, ik ben alleen maar toeschouwer. De gedachten zijn niet 'ik', het zijn voorbijgangers. Alsof ik door een raam naar buiten kijk en zie wie er buiten langsloopt. Vervolgens rust ik weer een tijdje in mijn ademhaling, in de stilte, tot er opnieuw iets mijn aandacht komt opeisen. Bijvoorbeeld een herinnering aan iets wat iemand gisteren zei. Even word ik erin meegezogen en komen er allerlei associaties op. Maar dan weer zie ik: dit zijn maar gedachten, ik hoef er niets mee.Juist als een gedachte een sterke emotie oproept zoals schaamte, lichte paniek of ergernis, is dit heel bevrijdend. Want hoeveel gedachten ik ook heb, ik weet dat ik ze niet ben; ik kijk er immers naar.Gevoelens en gedachten drijven voorbij terwijl ik daar heel stil zit. Iets in mij is alleen maar. Als een onzichtbare ondergrond, een basis van zijn. Dit zijn kan ik nooit kwijtraken. Onze menselijke conditie is dat we steeds opnieuw door onze eigen gedachten gehypnotiseerd raken. Omdat de gedachten zeggen: 'Ik vind, ik wil, ik zal...' lijkt het net alsof al die ideeën werkelijk over ons zelf gaan. Het zijn eigenlijk net krakers; ze kraken onze innerlijke ruimte en gedragen zich protserig als de huiseigenaar. We zijn dan snel geïntimideerd en uit het veld geslagen. Maar als je rustig blijft kijken, zie je dat deze krakers maar tijdelijke gasten zijn, ze kunnen uiteindelijk niet anders dan vertrekken. Want alle ideeën en emoties veranderen nou eenmaal ook weer. Maar je ware…