Auteur: Ciska

Is het wel echt van jou?Een zenleerling benaderde haar leraar: 'Meester, ik heb last van onbeheersbare woede-aanvallen.Kunt u me daar vanaf helpen?''Hmmm, wat vreemd,' zei de meester. 'Kun je me ze eens laten zien?''Niet nu...''Waarom niet?''Ze komen heel plotseling op!''Dan kunnen ze geen deel uitmaken van je ware aard,' zei de meester beslist. 'Deden ze dat wel,dan zou je ze me ieder moment kunnen tonen! Waarom maak je je druk over iets dat niet van jou is?' Voortaan herinnerde de leerling zich de woorden van de meester zodra ze zich kwaad begon te maken. Al gauw leerde ze haar boosheid te laten varen en ontwikkelde een kalm gemoed. De kracht van mindfulnessMisschien vraag je je, als je dit zenverhaaltje leest, wel af: gaat dit nou over Ciska zelf? En bij nader inzien, ja in zekere zin wel. Vroeger had ik best een opvliegend karakter. Ik kon me soms heel druk maken over dingen, raakte dan verontwaardigd en geagiteerd en kon soms flink doorrazen!En ook is het waar, dat de beoefening van onder meer Zen en mindfulness me enorm geholpen hebben. Tegenwoordig heb ik veel meer rust. (Dat is natuurlijk niet in één nacht gekomen.) Mindfulness betekent: bewust waarnemen - zodat je enige afstand krijgt van wat er om je heen en in je gebeurt. Dit kan een cruciale verandering van perspectief betekenen. In plaats van geheel op te gaan in allerlei verlangens, oordelen en angsten, benoem je die allemaal opeens als 'gedachten en gevoelens'. Je begint te beseffen dat het allemaal innerlijke ervaringen zijn die je kwellen. Je hebt niet zozeer last van de omstandigheden, maar meer van hoe je er innerlijk op reageert. Het helpt enorm om het zo te benoemen: 'Hier komt een verdrietige gedachte voorbij.' (Of een vrolijke, trotse, sombere...) Daarmee is er een impliciet besef dat jij maar de waarnemer van de gedachte bent. De gedachte is…

Als je loopt, alleen maar lopen, als je veegt, alleen maar vegen, als je eet, alleen maar eten. Onze tempel maakte elk jaar zijn eigen voorraad umeboshi, de traditionele zure abrikoosjes die als bijgerecht bij de rijstegruwel horen. Deze kleine vruchten worden nog groen geoogst en gepekeld, met rood shiso-blad om ze te kleuren. Elk jaar gingen in de vroege zomer een paar van onze jongens, leken en monniken, een locale abrikozenteler helpen bij de pluk. In ruil daarvoor kreeg de tempel een klein deel van de oogst. Tientallen kilo’s abrikozen ineens werden dan op een dag geleverd in grote vaten. Dogo-san, de hoofdmonnik, sloeg met de kaishaku (kleppers) om ons te verzamelen: het klaarmaken van de umeboshi kon beginnen. Daar zaten we dan, met misschien tien, vijftien mensen en begonnen aan het sorteren en wassen van de vele honderden vruchten. Een eindeloze taak leek het. In zen is alles meditatie, een oefening in leeg en aandachtig zijn. Geen toekomst, geen verleden, geen streven, geen haast. Alleen maar dit. Jezelf helemaal vergeten in het werk.  ‘Ichi tantei’  noemde Harada Tangen roshi dat. ‘Only one doing’ zei hij ook vaak in zijn gebroken Engels.  Daarom werd er tijdens het werk niet (of zo min mogelijk) gesproken - en zeker niet gekletst over koetjes en kalfjes! Maar in de praktijk was het niet altijd eenvoudig om zwijgend in het werk op te gaan. Ik keek naar die enorme hoeveelheid abrikozen die we moesten verwerken en probeerde een gevoel van wanhoop en ongeduld te onderdrukken. Ik begreep zo langzamerhand wel, dat ik meer leed onder mijn eigen verzet ertegen dan onder het werk zelf. Maar daarmee kon ik het ongeduld nog niet meteen loslaten. De anderen zaten er geduldiger bij - of leek dat maar zo? We gingen aan het werk op de cementen vloer buiten…

Sakura De kersenbloesem - sakura - is een traditioneel Japans symbool voor de schoonheid en de vergankelijkheid van het leven. In de vroege lente liep iedereen nog een beetje ineengedoken vanwege de frisse kou. Maar  de kersenbomen in de voortuin stonden al in volle bloei. Ze stonden op een voorname plek, tussen de kannondo (Kanzeon-tempel) en de hondo (Dharma-hal). Roshisama werd het niet moe ons te wijzen op de kracht van de sakura, de lichtroze kersenbloesem. ‘De kersenbomen staan de hele winter in de ijzige kou, maar ze klagen nooit!De tere bloesem toont haar pracht aan iedereen, terwijl er haast nog sporen sneeuw liggen.' ‘Monku wa gozaimasen’ - ‘er zijn geen klachten’  herinnerde Harada Tangen ons keer op keer. ‘Wat valt er te klagen? Ontvang alles wat het leven brengt met een diep dankjewel! Banpuku - ontelbare zegeningen. Wees dus zoals de sakura, zonder klachten! Bloei ook in de winterse kou. Aan het einde van het ontbijt kondigde Dogo, onze hoofdmonnik, zoals gewoonlijk het werk voor de ochtend aan. Vandaag moesten we de paden voor de hondo schoonvegen. De sakura was uitgebloeid, en de gevallen bloesem bedekte de paden voor de hondo. Dat zou al gauw een gladde toestand kunnen worden. Dus tijd om ze op te ruimen. Roshisama schraapte opeens luid zijn keel en Dogo keek hem verrast aan. ‘De sakura, de sakura...’ zei roshisama met bewogen stem. ‘Die tere bloemblaadjes, heb je gezien hoe mooi ze zijn? Ieder bloempje is leven van onschatbare waarde. Laat ze gewoon liggen waar ze zijn; we verstoren ze niet!’ Wij, de sangha, keken naar het tafelblad voor ons, verrast en onder de indruk van roshisama’s emotie - maar ook geamuseerd en benieuwd hoe de hoofdmonnik het zou oppakken. Dogo viel een paar tellen stil, toen knikte hij enthousiast, met pret in zijn ogen en een vrolijke…

You can only stop the flow of thoughts by refusing to have any interest in it. - Ramana Maharshi Mara Prins Siddharta Gautama was gaan zitten in meditatie onder de Bodhi-boom, vastbesloten zijn plek niet te verlaten voordat hij de hoogste, innerlijke vrijheid verworven had. Juist in deze nacht werd hij bezocht door Mara, de Verleider. Mara bracht zijn wulpse dochters ten tonele, die al hun charmes in de strijd wierpen en Siddharta probeerden mee te slepen in hun beloftes van comfort, luxe en genot. Maar de prins bleef sereen in zijn diepe stilte. Toen probeerde Mara iets anders: hij stuurde zijn verschrikkelijke leger van angstwekkende gedrochten en dreigende monsters, met vlammende wapens die ze op Siddharta afvuurden, maar hij verliet zijn meditatie niet. Hij aanschouwde alles met een wijze onthechting. Tenslotte wierp Mara zijn sluwste, geniepigste list in de strijd: hij nam de innerlijke stem van Siddharta aan en begon vragen van twijfel op hem af te vuren: 'Hoe zou jíj ooit Grote Verlichting kunnen bereiken? Wie denk je wel dat je bent?' De prins bewoog zijn rechterhand en raakte de grond zachtjes aan met zijn vingertoppen: 'De aarde is mijn getuige!' De grond trilde in respons en alle wezens in het universum bevestigden Siddharta's waardigheid, zijn aanspraak op volledige vrijheid, het diepste inzicht! Hiermee waren de dochters en het leger van Mara terstond verslagen; ze verdampten en verdwenen in het niets.Opnieuw zat Siddharta helemaal alleen onder de Bodhi-boom, zijn geest helder en stralend. Grote Verlichting was zijn geboorterecht en zijn bestemming.  Deze Mara, die de aanstaande Boeddha kwam plagen, is de personificatie van alle emoties en gedachten die ons teisteren en afleiden. Mara is ons allemaal bekend. Die stem in je hoofd die een panische uitvlucht verzint of een moment van genot zoekt - of die je angsten aanpraat en je aan jezelf doet twijfelen. Misschien…

Op een dag vatte onze roshi - of rosama, zoals wij hem liefkozend noemden - zijn hele onderricht samen in één gebaar. Het was shiku-nichi (een dag zonder werk, wanneer iedereen in bad ging) en we zaten voor gyocha (de theeceremonie) in twee lange rijen; rosama vooraan. De thee was geschonken en gedronken en nu kwam het plechtige moment voor de wijze woorden van de meester. Hij zat diep in zichzelf verzonken op zijn zijden kussen, met gesloten ogen. Lang bleef het  stil. Wij allen, monniken en leken, keken geduldig omlaag naar de tatami. Tenslotte schraapte de roshi zijn keel en keek naar ons: ‘Ichiban taisetsu koto wa nan desuka?’ vroeg hij - ‘Wat is het allerbelangrijkste?’ Niemand antwoordde. We voelden wel aan dat iedere poging het ‘juiste’ antwoord te geven een vergissing zou zijn. Na een lange, plechtige pauze gaf rosama zelf het antwoord. Hij bracht zijn vuist omhoog en sloeg toen met een doffe klap op de bolling van de robe bij zijn buik. Ter hoogte van de ‘hara’. Ik keek vol ontzag uit mijn ooghoeken naar de meester - hem direct aankijken was ongepast - en zag hoe hij weer stil werd en terug in zichzelf keerde. Tenslotte sprak hij nog een keer: ‘Dit was de teisho (dharma-toespraak) voor vandaag. ’ Hij vouwde zijn handen, maakte een diepe buiging en vertrok naar zijn kamer. Het was voor ons overduidelijk wat hij had bedoeld. Tan-den was het woord dat hij eindeloos bleef herhalen: het centrum van de hara, onder de navel in de onderbuik. Probeer het maar eens: breng je aandacht daar, laat hem rusten in de hara en ontdek hoe stil je van binnen wordt. Rosama spoorde ons aan om dag en nacht onze aandacht in de hara te houden om zo al het overbodige denken los te laten.…

It is not the outer objects that entangle us.  It is the inner clinging that entangles us. – Tilopa Er is een oud Boeddhistisch verhaal over een man die zonder schoenen door de wereld reist.Om zijn voeten te beschermen, die bloederig en gebarsten zijn, verzamelt hij stukjes dierenhuid waarmee hij de ruwe weg die hij gaat, beetje bij beetje bedekt.Pas op de dag dat hij zijn eigen voeten bekleedt met leer, wordt de hele wereld ineens zacht en begaanbaar.Wanneer we door alle projecties van onze eigen geest heen prikken, en de oorzaak van lijden in onszelf loslaten, hoeven we niet meer eindeloos de hele wereld proberen te beheersen om gelukkig te zijn.

Ons huis lijkt een klein klooster tegenwoordig. We staan vroeg op om ieder onze eigen meditatie en yoga te doen. Na het ontbijt is er meestal nog online yoga of meditatie in de huiskamer, waar we gezamenlijk klaar voor gaan zitten. En ‘s avonds ook weer! Tussendoor wandelen, lezen, verder mediteren, koken en in de tuin werken. Een heel contemplatief bestaan. Soms vraag ik me af of het zin heeft. Ik vroeg vroeger wel eens aan mijn moeder: ‘Heeft wat ik doe wel zin?’ Dan antwoordde ze met een verwonderd: ‘Moet het dan zin hebben?’ Dan moest ik toegeven: ‘Ik weet het niet.’ Soms riep ik ook vertwijfeld: ‘Ik weet niet wat ik met mijn leven moet!’ Op een dag wees ze de tuin in en zei: ‘Kijk naar die boom. Vraagt die zich af wat hij moet? Hij staat daar gewoon. Hij leeft.’ Dat je als mens bent geboren, is heel bijzonder, zegt het boeddhisme. Dat komt maar uiterst zelden voor. Eens in een kalpa. Een kalpa is een onvoorstelbaar lange tijd. Stel je eens een bak voor van 1 kilometer lang, 1 kilometer hoog en 1 kilometer breed, tot de rand gevuld met maanzaadjes. Eens in de honderd jaar komt er een piepklein vogeltje langs, dat één zaadje met zijn snaveltje oppikt en dan verder vliegt. Zo lang als het duurt voor deze bak leeg is, zo lang duurt een kalpa. Dus zo zelden komt het voor dat je als mens geboren wordt… Maak daarom goed gebruik van deze uitzonderlijke kans! zeggen de oude geschriften. Verspil hem niet. Alleen als mens heb je de mogelijkheid jezelf los te maken uit samsara: de zich eindeloos herhalende cirkel van verlangen en lijden, van geboorte, ziekte, ouderdom en dood. Dieren hebben weinig vermogen tot zelfreflectie, planten nog minder. Maar wij kunnen boven onszelf uitstijgen. Toen ik zo’n…

Real silence means there is actually nowhere else for the mind to go.   – Sri Anandamayi Ma Ik hoop dat jullie het allemaal goed maken! Hoe het leven gaat lopen, is nooit te voorspellen. Misschien lijkt het alsof je de dingen onder controle hebt, als alles lekker loopt. Maar zodra er tegenslag  komt, en het leven begint te wringen, zeggen we verontwaardigd: ‘ik ben de controle kwijt!’ Maar heb je werkelijk ooit controle gehad? Is het niet wijzer om te zien, dat het leven altijd verandert en kronkelt in onvoorspelbare bochten, of we willen of niet? ‘God is niet zo onaardig dat hij al onze wensen in vervulling doet gaan’, zegt Mooji soms. Wat betekent dat? De zegen die we ontvangen, is dat we niet veilig in onze bubbel kunnen blijven zitten, maar worden uitgedaagd om ons aan te passen, gehechtheden los te laten, nieuwe dingen te leren… En onze ivoren toren moeten verlaten. Niet altijd leuk of gemakkelijk, en vaak niet hoe we het ons voorgesteld hadden…. maar wel essentieel om verder te groeien. Ik hoop ondertussen dat je gezond en gelukkig bent! Happiness depends on how you accept,  understand and surrender to situations. – Mata Amritanandamayi

Merk op hoe elke ervaring opkomt en weer voorbijgaat als een tijdelijke gast.Niets waar jij bewust van bent, kan jouzelf zijn.Jij ervaart de gedachten; de gedachten ervaren jou niet.De gedachten komen op in het bewustzijn. Tegen wie hebben die gedachten het eigenlijk?   – geleerd van Moojibaba Verslag uit Rishikesh: Een regen van zegen Rond half zes ‘s ochtends word ik meestal wakker van de mantra’s die de buurman zingt, terwijl hij zich buiten wast. Niet veel later begeef ik me naar de yogazaal op de bovenste verdieping om mijn matje uit te rollen. In de verte stralen de rode lampen van de Shivatempel over de berghelling. Tijdens mijn eerste zonnegroeten moet ik soms denken aan Kanzeon, de compassievolle bodhisattva die ‘de uitroepen van de wereld hoort’. Zo hoor ik ook de wind door de bomen razen, een hoestend kind, een hond die jankt, in de verte de melodie van een bamboefluit en dan de apen die wild op het golfplaten dak stampen.  Alles hoort erbij, niets is overbodig en niets ontbreekt. Onze yogaleraar vertelde hoe hij een keer ‘s nachts wilde gaan mediteren. Het was eindelijk rustig geworden in de buurt en hij begaf zich naar het stille dakterras. Maar nauwelijks was hij gaan zitten, of zijn hond begon te blaffen. Hij probeerde het geluid eerst te negeren, toen te wachten tot de hond ophield, vervolgens de hond te kalmeren of te straffen, maar niets werkte. Iedere keer dat hij stil ging zitten, barstte het dier weer los in woest geblaf. Op het laatst was onze leraar zo wanhopig, dat hij fantaseerde om de hond van het dak te gooien… Op dat moment drong het tot hem door dat hij het geblaf niet als een verstoring van zijn meditatie moest opvatten, maar juist als een verrijking. Hij besloot ernaar te luisteren alsof het een eindeloze mantra…